Impactteam Duurzame arbeidstoeleiding
Duurzame arbeidstoeleiding
Van alle leerlingen uit de route arbeidstoeleiding die na ons voortgezet speciaal onderwijs aan het werk gaan, heeft slechts de helft na twee jaar dat werk nog. Dat moet beter. Hoe zorgen we ervoor dat alle uitstromende leerlingen in de arbeidsgerichte route ons verlaten met een diploma, een goed gevuld portfolio en met werk?
Op het festival presenteerde het impactteam onder meer het fasemodel waarmee alle Aloysiusscholen (gaan) werken om jongeren goed voor te bereiden op hun baan. En deelde ook eerste ideeën voor jobcoaching, zodat jongeren ook goed aan het werk blíjven.
Contact
Bel met of mail naar Roel Schreurs
06 46 20 68 07
roel.schreurs@aloysiusstichting.nl.
FASEMODEL
Duurzame arbeidstoeleiding : fasemodel
Het impactteam Duurzame arbeidstoeleiding heeft collega’s van Aloysiusscholen met het uitstroomprofiel arbeid bij elkaar gebracht in een lerend netwerk. Kennis en ervaringen worden gedeeld en elke school is een keer gastlocatie voor bijeenkomsten om de dagelijkse praktijk te presenteren.
Allemaal werken de scholen met het zogenoemde fasemodel, of gaan dat doen. Dit model heeft zich bewezen in Midden-Limburg, waar De Ortolaan Heibloem, De Ortolaan Roermond en de Widdonckschool Weert samenwerken in het Aloysius Servicepunt Midden-Limburg dat onder meer aanspreekpunt is voor stagebedrijven, werkgevers en gemeenten.
Het fasemodel (kort) uitgelegd
Leerlingen brengen eerst in kaart wat zij al kunnen en weten. Daarna houden zij in elke fase bij welke competenties zij ontwikkelen. Dit doen zij in hun digitale portfolio Cozima, dat staat voor competenties zichtbaar maken. Zeker twee keer per jaar gaan we hierover in gesprek met iedere leerling en Cozima gaat ook mee op stage.
Hoe zien de ontwikkelfases op weg naar werk eruit?
- Oriëntatiefase
In de oriëntatiefase op school krijgt een leerling een beeld van wat verschillende beroepen inhouden en maakt tijdens interne stages kennis met de basiswerknemersvaardigheden. - Beroepsvoorbereidende fase
In de beroepsvoorbereidende fase gaat een leerling met andere jongeren met begeleiding van school op groepsstage, bij een echt bedrijf. Zo wordt steeds duidelijker wat werken inhoudt. - Specialisatiefase
Tijdens de specialisatiefase gaat een leerling zelfstandig op stage bij een erkend leerbedrijf en dat zorgt voor goede stagebegeleiding. Natuurlijk houden wij ook veel contact, met de leerling en het stagebedrijf. - Transitiefase
De laatste fase is de transitie van school naar werk. Dat kan een betaalde baan zijn, of beschut werk. Soms gaat een leerling naar het mbo, om dan ná die middelbare beroepsopleiding aan het werk te gaan.
We blijven paraat
Op weg naar een baan kunnen leerlingen niet alleen hun diploma voortgezet speciaal onderwijs halen, maar ook allerlei certificaten. Denk aan het veiligheidscertificaat VCA, of een heftruckcertificaat.
Is een baan gevonden, dan houden we minimaal twee jaar contact. Zo volgen we of het goed gaat op de werkvloer en kunnen helpen als meer ondersteuning of coaching nodig is.
FASEMODEL IN DE PRAKTIJK: REPORTAGE
“Je moet de mogelijkheden van een jongere dus willen zien en willen investeren in hun werknemersvaardigheden. Maar je investeert dan wel in je werknemers van de toekomst”
De Ortolaan Heibloem biedt een sterke leerroute arbeid
Aanpakkers in de aanbieding
Op het Widdonckterrein in Heibloem heeft De Ortolaan voor leerlingen in de leerroute arbeid een eigen leeromgeving ingericht. Leerkracht Naard Vaes biedt hier met collega’s een zo ‘echt mogelijke’ werkomgeving. Met de nadruk op wérk dus. Hier draait alles om de ontwikkeling van werknemersvaardigheden.
“Met mijn collega’s van het arbeidspaviljoen bereid ik leerlingen hier voor op hun toekomstige baan”, vertelt Naard. “In onze arbeidsgroepen zitten nu zo’n dertig leerlingen.”
Afgelopen periode is hard gewerkt aan versterking van de arbeidsgerichte leerroute, vertelt Naard. “De aanpak was te schools. Nu hebben we meer een arbeidssetting neergezet op het terrein, in aparte ruimtes buiten het schoolgebouw.” Die omgeving – en natuurlijk de bijpassende begeleiding – stimuleert leerlingen om te werken aan hun werknemersvaardigheden.
Fasemodel
Net als andere Aloysiusscholen in de regio, werkt De Ortolaan Heibloem volgens het fasemodel (zie de animatie en het filmpje over het fasemodel bij dit artikel, red.). Door die fases zorgvuldig te doorlopen, vergroten leerlingen hun werknemersvaardigheden stap voor stap, tot zij klaar zijn voor hun baan.
Na de voorbereiding op school volgt een begeleide groepsstage bij een bedrijf, waarna een leerling klaar is voor een zelfstandige individuele externe stage. Idealiter leidt die dan vervolgens tot een baan of beschut werk, al naar gelang de mogelijkheden van een jongere.
Groot netwerk
Naard: “We zoeken het liefst stageplekken in de gemeente waar een leerling woont, omdat zelfstandig reizen niet voor iedereen vanzelfsprekend is. Zelfstandigheid trainen is dus heel belangrijk. Ook ouders hebben daar een rol in. Wijzelf hebben nu drie busjes aangeschaft om toch met jongeren op groepsstage te kunnen gaan.”
Daarnaast moet extra subsidie voor werkgevers voor begeleiding van werknemers die extra ondersteuning op de werkvloer nodig hebben, ook door de gemeente worden betaald. Om die reden is het dus slim om stages in de woonplaats te vinden, zodat vroegtijdig geschakeld kan worden met de gemeente en andere arbeidsmarktpartners.
Aangezien De Ortolaan leerlingen heeft uit een grote regio, moeten Naard en zijn collega’s schakelen met veel gemeenten, sociale werkbedrijven, dagbestedingslocaties en (stage)bedrijven om een breed palet aan ervaringsmogelijkheden te bieden. “Wij hébben een groot netwerk, ook doordat we geworteld zijn in de regio”, vertelt Naard. “Maar er kunnen natuurlijk altijd nieuwe bedrijven bij.”
Investeren in werknemers
Waar moet je als stagebedrijf of leerwerkplek dan rekening mee houden? “Wil je onze leerlingen de kans geven om werkervaring op te doen, dan moet je dat met je hart doen. Je moet de mogelijkheden van een jongere dus willen zien en willen investeren in hun werknemersvaardigheden. Maar je investeert dan wel in je werknemers van de toekomst.”
Dat heeft supermarkt Jumbo in Panningen heel goed begrepen. Al jaren biedt die leerlingen uit het voortgezet speciaal onderwijs stagemogelijkheden en sinds vorig schooljaar ook aan die van De Ortolaan in Heibloem. “We zijn op dit moment in gesprek met meerdere organisaties die leerlingen kansen kunnen bieden. Omgekeerd kan zo’n bedrijf echt blij zijn met onze jongeren. Zij willen meestal graag werken en zijn echte aanpakkers.”
Jumbo investeert graag in het talent van jongeren van De Ortolaan Heibloem
Je ziet leerlingen groeien, geweldig om te zien!”
Ilse van Beek werkte ooit in het onderwijs en is nu met haar echtgenoot eigenaar van supermarkt Jumbo in Panningen. Daar kan ze haar onderwijshart nog altijd kwijt, want Jumbo is met plezier stagebedrijf, ook voor leerlingen uit het voortgezet speciaal onderwijs van De Ortolaan Heibloem.
Twee dagen per week gaat onderwijsassistent Naomi Frösch van De Ortolaan Heibloem met een groepje leerlingen bij de supermarkt aan de slag en helpt mee bij het vakkenvullen, ondersteunt bij klantcontacten en het werken aan persoonlijke doelen. Als dat goed gaat zonder haar begeleiding, gaat de begeleiding over naar de stagebegeleider op de werkvloer. “Op de echte werkvloer zijn leerlingen extra gemotiveerd om hun kwaliteiten te laten zien”, merkt Naomi. “Mijn begeleiding is altijd maatwerk, voor sommige jongeren is het al fijn om te weten dat ik er bén.”
Vanzelfsprekend een leerbedrijf
Voor Ilse van Beek, samen met echtgenoot Harald eigenaar van de Jumbo, is het vanzelfsprekend om leerbedrijf te zijn, óók voor wie misschien wat extra begeleiding nodig heeft. Jumbo begon met leerwerkplekken voor jongeren in het praktijkonderwijs en voor jongeren met een licht verstandelijke beperking in het zogenoemde cluster 3-onderwijs. Sinds enige jaren werkt de supermarkt ook samen met Aloysius. En dat bevalt prima.
“Je ziet leerlingen groeien, geweldig om te zien!” Dit geeft je als mens en ondernemer veel voldoening. Toch benadrukt Ilse altijd dat “de samenwerking zich ook economisch uitbetaalt”. Niet alleen zijn er extra mensen op de werkvloer, er is ook prima financiële ondersteuning vanuit de gemeente. Die betaalt bijvoorbeeld de inzet van de twee jobcoaches die de ‘Harries’ van Jumbo ondersteunen. Harrie staat voor hulpvaardig, alert, realistisch, rustig, instruerend en eerlijk: de ideale eigenschappen om mensen met een extra ondersteuningsbehoefte te begeleiden. Medewerkers die daarvoor voelen kunnen een tweedaagse Harrie-training volgen, worden gecoacht door jobcoaches van de gemeente en volgen verdiepende trainingen, bijvoorbeeld over omgaan met autisme.
Sla die brug!
Ilse: “Sommige jongeren die bij ons stagelopen, kunnen later bij ons aan de slag in een vaste baan. Andere zien we doorstromen in een bijbaan. We krijgen ook terug van onze klanten dat zij onze samenwerking ook mooi vinden en dat zij mede daarom bij ons komen. Daarom zeg ik tegen collega-ondernemers vaak: sla die brug naar speciaal onderwijs en praktijkonderwijs, dat bied je zoveel kansen!”
En ja: je moet er inderdaad in willen investeren. “We hebben een medewerker die bij ons begonnen is met het smeren van broodjes”, illustreert Ilse. “Stap voor stap, met foto’s erbij als voorbeeld. Van een paar uurtjes per week dezelfde repeterende handelingen is dit uitgegroeid tot bijna alle voorkomende taken die horen bij de functie van verkoopmedewerker bij de keukenafdeling. Dat is gelukt met hulp van de Harrie en de jobcoach. Als iemand bij elke stap succes ervaart en daar trots op kan zijn, zijn er vaak veel groeimogelijkheden. Wij hebben vijftien jongeren aan het werk in een vast dienstverband of stage in deze leerontwikkelroute. Sommige jongeren hebben een lagere arbeidsproductiviteit en een aangepast takenpakket, maar ze staan wél op de werkvloer als onze klanten een vraag hebben.”
De Ortolaan Heibloem is samen met Jumbo bezig om zogenoemde SBB-verklaringen te koppelen aan de stageplekken bij Jumbo, zodat leerlingen hun stage met een ‘stagebewijs’ afsluiten.
Hoe ziet het fasemodel eruit?
Stap voor stap bereiden leerlingen zich op school en in het bedrijfsleven voor op een passende baan. Vanaf het derde leerjaar doorloopt iedere leerling vier ontwikkelfases: de oriëntatiefase, de beroepsvoorbereidende fase, de specialisatiefase en de transitiefase.
Aloysius Servicepunt Midden-Limburg en het impactteam Duurzame arbeidstoeleiding
De Ortolaan Heibloem werkt met collega-scholen De Ortolaan Roermond en de Widdonckschool Weert samen in het Aloysius Service Midden-Limburg. De drie scholen werken allemaal volgens het fasemodel, waarvoor de basis is gelegd door De Ortolaan Roermond. Inmiddels hebben Aloysiusscholen buiten Midden-Limburg dit fasemodel ook omarmd.
Alle scholen met de leerroute arbeid werken samen in het landelijke impactteam Duurzame arbeidstoeleiding van Aloysius, waarin zij kennis delen. Het team onderzoekt nu ook de mogelijkheden voor de inzet van een jobcoach om (oud)leerlingen langer te kunnen begeleiden als zij aan het werk zijn.
De Ortolaan Heibloem zoekt zeker ook samenwerking buiten Midden-Limburg en verkent met onder meer De Korenaer Helmond en De Korenaer Deurne stage- en ontwikkelingskansen voor leerlingen.
JOBCOACHING
Haalbaarheidsonderzoek loopt
Jobcoaching: kansrijk als je vanuit de relatie met jongeren werkt
Het impactteam Duurzame arbeidstoeleiding is volop bezig met het ontwikkelen van ideeën voor versterking en verduurzaming van nazorg. Specifieker nog: met wat jobcoaching daarin kan doen, vertellen Karen Backes en Patrick Hallink van het impactteam. Wat zijn eerste ideeën en waar staan we nu?
Het fenomeen jobcoach is niet nieuw, maar de rol bestaat bij Aloysius nog niet. Soms krijgen jongeren die extra ondersteuning nodig hebben op de werkvloer zo’n jobcoach via de gemeente. Maar dat geldt niet voor allemaal en het overdragen van onze leerlingen aan zo’n externe jobcoach is een risicovol overgangsmoment (zie kader, red.). Er moet immers weer een nieuwe relatie worden opgebouwd, terwijl een jongere die al hééft op school. Bovendien vindt juist onze doelgroep het vaak lastig om sociale relaties op te bouwen. “Dat is waarom Aloysius onderzoekt of scholen niet beter zelf jobcoaching kunnen aanbieden”, vertelt Patrick.
Samen met andere impactteamleden kijken Patrick en Karen nu naar de financiële en organisatorische haalbaarheid van het opzetten van een jobcoachorganisatie die de kwaliteit van jobcoaching bewaakt, zorgt voor administratieve processen, vergunningen of kwaliteitskeurmerken. Zo’n organisatie is dan de contractpartner van gemeenten die jobcoaching inkopen. Lijkt zo’n jobcoachorganisatie haalbaar, dan volgen natuurlijk een bedrijfs- en uitvoeringsplan.
Vanuit De Ortolaan Roermond wordt eigenlijk deels al zo gewerkt, beaamt Karen Backes, coördinator loopbaanbegeleiding en arbeidstoeleiding. Zij komt uit de arbeidsmarktwereld en bracht met haar overstap naar het onderwijs veel kennis van het bedrijfsleven mee. Die zou de jobcoach in elk geval óók moeten hebben, als sparringpartner van bedrijven en gemeenten, denkt zij. “Werkgevers kunnen aan onze jongeren echt professionele werknemers hebben, als we die begeleiding maar goed organiseren. Daar is vaak te weinig tijd voor. Het ontzorgen van werkgevers is heel belangrijk.”
Het haalbaarheidsonderzoek is in 2024 klaar: wordt vervolgd!
Waar gaan we voor?
- alle leerlingen gaan met een vso-diploma en portfolio van school
- alle leerlingen die bij ons uitstromen hebben een baan
- alle oud-leerlingen hebben nog minimaal twee jaar contact met ‘school’
- alle oud-leerlingen hebben na twee jaar nog steeds een baan
Drie ‘smaken’ jobcoaching in onderzoek
- Waakvlamondersteuning
Je houdt de vinger aan de pols en onderhoudt contact met de oud-leerling. Zo kun je snel inspelen op situaties waaruit blijkt dat misschien meer ondersteuning nodig is om duurzaam aan het werk te blijven. Natuurlijk stimuleren we zelfstandigheid. - Jobcoaching
De stagebegeleider wordt jobcoach op het moment dat een jongere aan het werk gaat. Zo is er geen harde knip in de stap van onderwijs naar werk. De jobcoach houdt ook goed in de gaten hoe het gaat met financiën, praktische zaken en de sociale omgeving van een jongere. En ondersteunt ook de werkgever. - Jobcoachting+
Een jongere krijgt intensieve begeleiding vanwege een complexe ondersteuningsvraag. Er is ruimte voor maatwerk en individuele training. Kortom: een intensieve begeleidingsvorm.
Opletten bij ‘overgangen’
Uit onderzoek blijkt dat juist in de overgang naar een nieuwe levensfase problemen kunnen ontstaan. Van school naar werk is zo’n overgang. Juist dan is het belangrijk dat een jongere in alle domeinen van het leven begeleid wordt (of kan worden). Denk aan wonen, vrijetijdsbesteding en rond kunnen komen met het inkomen.
Wetsvoorstel Van school naar duurzaam werk
Om jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt de juiste begeleiding en ondersteuning te geven richting economische zelfstandigheid, is het wetsvoorstel Van school naar duurzaam werk in voorbereiding. Hierin staan vier maatregelen:
- aanvullende loopbaanbegeleiding tot een jaar na diplomering of het verlaten van het mbo, pratijkonderwijs of voortgezet speciaal onderwijs
- de maximumleeftijd van de doelgroep van het Doorstroompunt gaat naar 27 jaar
- gemeenten krijgen in de Participatiewet een meer preventieve rol bij het ondersteunen van jongeren naar werk
- onderwijs, Doorstroompunten en gemeenten gaan meer samenwerken en moeten daar samen een regionaal programma voor maken
De invoering van de wet is gepland voor 2025.
