Een FutureMe lesprogramma is een ontdekkingsreis waarin kinderen en jongeren samen met een kunstenaar – binnen Aloysius ook wel talentcoach genoemd – hun mogelijkheden voor de toekomst verkennen.

Via verschillende (kunst- of sport)vormen krijgen leerlingen de mogelijkheid om op een leuke, toegankelijke en uitdagende manier hun ideeën, gedachtes en wensen te uiten. Zij ontdekken hun talent en krijgen inzicht in wat zij hun omgeving te bieden hebben en andersom. Leerlingen, kunstenaars én leerkrachten werken samen.

“We hadden het FutureMe-filmpje van Scholengemeenschap Harreveld gezien op het vorige impactfestival en hebben FutureMe daarna uitgenodigd voor een kennismaking bij ons op school. Omdat ik samen met mijn collega Nathalie cultuurcoördinator ben, coördineren wij nu de pilot bij ons op school.”

“We zijn ons onderwijs al aan het verrijken. In ons nieuwe schoolgebouw hebben we een techniek-, cultuur- en kooklokaal en ook een ICT-simulatieruimte. Tijdens praktijkochtenden of -middagen zijn we groepsoverstijgend aan het werk, vaak ook vanuit een thema.”

“Met FutureMe hebben we gastdocenten binnen met veel kennis en ervaring op hun terrein, zoals bijvoorbeeld stand-up-comedy of boksen. Dat hebben wij als team niet in huis, maar we hopen op deze professionals mee te liften en inspiratie op te doen. De kinderen waren meteen enthousiast.”

“Wij vinden het natuurlijk heel mooi om kinderen de kans te geven om hun talenten te ontdekken, vooral omdat zij ervaren dat leervakken niet altijd goed lukken. Een eerste tussenevaluatie leerde ons ook dat we nog wel zoekende zijn om echt de verdieping in te gaan met de kinderen. Ook moeten we na de proeftuin van twaalf weken goed kijken naar de organisatie en kosten.”

Lees meer over wetenschappelijk onderzoek naar FutureMe in samenwerking met Programmadirecteur Storylab Universiteit Twente Anneke Sools en Universitair docent Isolde de Groot van de Universiteit voor Humanistiek. Meer info op de website van FutureMe.

Al onder schooltijd kan een jongere iemand uit de teams van Horizon of Scholengemeenschap Harreveld kiezen die beschikbaar en bereikbaar is om de stap ‘naar buiten’ te ondersteunen en die daarna ook nog beschikbaar blijft voor de jongere zelf en de vervolgplek of school. Als de jongere dat zelf wil.

Soms is de gedachte dat je bij iemand van de school of instelling terecht kunt, al genoeg. Van een appje tot een luisterend oor en van meegaan naar een kennismakingsgesprek op de nieuwe school, tot bereikbaar zijn als iemand in de knel zit. Op verschillende momenten en manieren nazorg bieden kan helpen voorkomen dat een jongere uitvalt of terugvalt in oud gedrag. Of – liever positiever geformuleerd – om ervoor te zorgen dat een jongere succesvol kan meedoen in de samenleving.

Pilot nazorg

Horizon en Scholengemeenschap Harreveld lieten eerder onderzoek doen naar een werkwijze voor dit soort nazorg. Adviesbureau JSO sprak met leerlingen en medewerkers uit het onderwijs en de jeugdzorg en samen werd een werkwijze ontwikkeld die ook is uitgeprobeerd. Dit resulteerde in de werkwijze ‘nazorg op maat’.

De insteek is dat een medewerker wanneer nodig bereikbaar is voor zijn of haar jongere(n). Iedere medewerker bewaakt daarbij de eigen grenzen. Iedere jongere kan zelf aangeven of er (nog) behoefte is aan nazorg. Vaak loopt het contact vanzelf af, soms blijft het jaren. Je laat pas los als een jongere is geland in het eigen netwerk.

“Als ik sta ingeschreven op een school is het goed, maar het is wel fijn als ik later nog kan bellen, mocht het misgaan”, vertelde een jongere die meedeed met de nazorgpilot. “Het is fijn om nog met iemand van hier te kunnen praten, tot ik iemand anders heb waar ik me goed bij voel”, vertelde een andere jongere.

Drie fasen

Nazorg op maat kent drie fasen. Fase 1 start binnen Horizon en op school, als de overstap naar de vervolgplek wordt voorbereid. Fase 2 is de brug naar school, werk, wonen en vrijetijdsbesteding. Denk aan een warme overdracht, mee naar een nieuwe woning of school en via app, telefoon of mail contact houden. Fase 3 omvat meer contact op afstand, het initiatief ligt steeds meer bij de jongere en het contact verloopt op maat. Voor elke fase zijn werkprocessen beschreven.

Mini-campagne

Het team dat binnen Scholengemeenschap Harreveld bezig is met het plan voor nazorg op maat, verkende met communicatiemedewerkers van Aloysius ook hoe ‘nazorg op maat’ bekend kan worden gemaakt bij jongeren en het netwerk. Dat leverde een mini-campagne op met onder meer folders voor leerlingen, ouders en netwerkpartners, heldere informatie op de website en een posterserie voor op school waarop collega’s zelf foto’s kunnen plaatsen van ‘nazorgmomenten’. De slogan: “Wij blijven iedere jongere graag zien!”.

“Als je binnen begint met een traject naar buiten en als je daarna goed begeleid wordt, is de kans dat je verkeerde keuzes maakt, kleiner.” Precies! Deze uitspraak van een van retour-leerling inspireerde het Kompas College om het mentoraat uit te breiden met een nieuwe rol: de Mentor XXL.

De Mentor XXL bereidt de overstap naar ‘buiten’ samen met een jongere voor, zorgt voor een warme overdracht naar begeleid wonen, werk of school, het wijkteam of een vertrouwenspersoon uit het netwerk van de jongere. Deze werkwijze wordt sinds eind 2023 uitgeprobeerd en eerste ervaringen zijn positief.

Belonderzoek gaf inzicht

Fredie de Bruijne van het Kompas College: “Om meer te ontdekken wát nu belangrijk is bij nazorg, hebben wij een belonderzoek gedaan onder oud-leerlingen en retour-leerlingen. De meeste jongeren werkten daar graag aan mee. Na één week bleken de meeste jongeren op hun vervolgbestemming aangekomen, maar na drie maanden reageerde nog slechts tien procent op een appje of telefoontje.”

Het onderzoek leverde veel informatie op, onder meer voor betere afstemming met vervolgscholen (bijvoorbeeld een warme overdracht) en het eigen onderwijsaanbod. Denk aan meer focus op loopbaanoriëntatie- en begeleiding en praktische zaken als sollicitatietraining, jezelf presenteren of subsidies of toeslagen aanvragen.

Rode draden waren zeker ook: aandacht voor hobby’s, sport of andere vrijetijdsbesteding is heel belangrijk én de rol die de reclasseringsambtenaar en de jongerencoach spelen in het leven van een jongere. “Reclassering heeft ook een handhavende rol”, legt Fredie uit. “Dat maakt de drempel voor jongeren om hun problemen bespreekbaar te maken, vaak hoog. Dat doen zij makkelijker met een jongerencoach bijvoorbeeld. De samenwerking tussen die twee is dus heel belangrijk. Maar met leerkrachten op school ís zo’n vertrouwensband er al en met de jongerencoach moet die nog groeien.”

Aan de slag!

Met alle bevindingen kwam het Kompas College tot een aanpak voor nazorg en doet daar sinds najaar 2023 ervaring mee op. Eerste focus gaat naar jongeren van wie het team inschat dat hun positie echt kwetsbaar is. Die hebben bijvoorbeeld helemaal geen netwerk om op terug te vallen. Fredie: “Voor de uitstroom van jongeren uit langverblijf, heeft justitie vaak al een mooi uitstroomtraject staan. Maar tachtig procent van onze leerlingen is hier niet langer dan vier weken tot zes maanden. Op die groep richten we ons nu eerst.”

Directeur Jeffrey Gibbs: “We zijn klein begonnen, met vijf mentoren. Zo leren we al doende en kunnen onze aanpak aanscherpen als meer mentoren aan de slag gaan.”

Mentoren XXL krijgen in hun normjaartaak twee uur per week de tijd om jongeren op school en ‘buiten’ te coachen. De insteek is breed: van school tot werk tot wonen en vrije tijd. Is een jongere bijvoorbeeld in beeld bij de jongerencoach in het wijkteam? “Wij zijn geen jongerenwerk natuurlijk”, benadrukt Jeffrey, “maar we kunnen wel zorgen dat er contact komt mét een netwerk rond een jongere.” We hebben dus een soort verbindende rol, nemen niet andermans taken over, maar springen wel bij indien dit nodig is.

Zelf doet hij ook mee. “Heel leuk om te doen, het geeft me veel energie. De jongere die ik als Mentor XXL coach doet het goed en wil graag voor zichzelf beginnen. Daar spart hij met mij over als we een kop koffie gaan drinken. Het ziet ernaar uit dat hij goed gaat landen. Maar collega’s komen ook schrijnende situaties tegen. Jongeren die echt geen netwerk hebben om op terug te vallen bijvoorbeeld. Zo is het altijd maatwerk.”

Graag door

De evaluatie moet nog komen, maar eerste ervaringen van de mentoren en jongeren zijn positief. “Ik hoop dat we dit kunnen uitbreiden. Wel moeten we er alert op zijn dat onze inzet die we kunnen doen dankzij extra middelen van OCW voor nazorg, niet ten koste gaat van geld voor reclassering. Die hebben ook een belangrijke rol in het leven van een jongere.”

Fredie hoopt dat het aantal mentoren wordt uitgebreid. “Ik merk dat dit het hele team voldoening geeft. Als je op school zo je best doet voor jongeren, wil je natuurlijk ook dat zij goed terechtkomen. Het is zó belangrijk dat juist onze jongeren een steun in de rug hebben.”

• Fredie en Jeffrey presenteerden hun aanpak al aan verschillende andere scholen en partners in de jeugdstrafrechtketen.
• Het Kompas College maakte een profielschets voor de Mentor XXL en ontwikkelde ook een serie inspiratievragen om het nazorggesprek aan te gaan met jongeren. Meer weten? Mail naar fredie.debruijne@aloysiusstichting.nl.